Στην Ελλάδα, το 13% των ατόμων ηλικίας 50 ετών και άνω είναι
θρησκευτικοί εθνικιστές, σε σύγκριση με το 8% των ατόμων ηλικίας 35
έως 49 ετών και μόνο το 1% των ενηλίκων κάτω των 35.
Σε πολλές χώρες, τα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο είναι επίσης
κάπως πιο πιθανό να είναι θρησκευτικοί εθνικιστές από τα άτομα με
υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Στην Κένυα, το 38% των ατόμων με λιγότερο
από ένα πτυχίο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι θρησκευτικοί εθνικιστές, σε
σύγκριση με το 22% των ατόμων με πτυχίο δευτεροβάθμιας ή ανώτερης
εκπαίδευσης. Σε λίγες χώρες, τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα έχουν
περισσότερες πιθανότητες να είναι θρησκευτικοί εθνικιστές από τα άτομα με
υψηλότερο εισόδημα. Αυτό συμβαίνει στη Βραζιλία, όπου το 17% των
ερωτηθέντων με εισόδημα στο ή κάτω από το μέσο όρο είναι θρησκευτικοί
εθνικιστές, σε σύγκριση με το 9% των ατόμων με υψηλότερο εισόδημα.
Επιπλέον, τα άτομα που τοποθετούν τον εαυτό τους στην ιδεολογική δεξιά
είναι πιο πιθανό να είναι θρησκευτικοί εθνικιστές από εκείνους που βρίσκονται
στο κέντρο ή στην αριστερά σε πολλές χώρες όπου η έρευνα ρώτησε για την
πολιτική ιδεολογία. Στην Πολωνία, για παράδειγμα, το 8% των ατόμων που
ανήκουν στη δεξιά είναι θρησκευτικοί εθνικιστές, σε σύγκριση με το 1% ή
λιγότερο στο κέντρο και στην αριστερά.
Στην Ευρώπη, τα άτομα με ευνοϊκές απόψεις για διάφορα δεξιά λαϊκιστικά
κόμματα έχουν επίσης κάπως περισσότερες πιθανότητες να είναι
θρησκευτικοί εθνικιστές από τα άτομα με δυσμενείς απόψεις για τα κόμματα
αυτά.
Επιστρέφοντας στο παράδειγμα της Πολωνίας, το 10% των ενηλίκων που
βλέπουν θετικά το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) είναι θρησκευτικοί
εθνικιστές, σε σύγκριση με το 1% όσων βλέπουν αρνητικά το PiS. (Φυσικά,
στην περίπτωση της ιδεολογίας και της εύνοιας των κομμάτων, η σχέση θα
μπορούσε να είναι και αντίστροφη. Δηλαδή, τα άτομα που έχουν ορισμένες
πεποιθήσεις σχετικά με τον θρησκευτικό εθνικισμό μπορεί να έχουν
περισσότερες πιθανότητες να έχουν ευνοϊκές απόψεις για συγκεκριμένα δεξιά
λαϊκιστικά κόμματα ή να τοποθετούν τους εαυτούς τους στα δεξιά του
ιδεολογικού φάσματος από εκείνους που δεν έχουν αυτές τις πεποιθήσεις).
Στο Ισραήλ, οι Εβραίοι Haredi και Dati (33%) έχουν πολύ περισσότερες
πιθανότητες να είναι θρησκευτικοί εθνικιστές από τους Εβραίους Masorti (5%)
και τους Εβραίους Hiloni (1%). Εβραϊκές θρησκευτικές ομάδες στο Ισραήλ: Σε
ορισμένες χώρες με σημαντικούς μουσουλμανικούς και εβραϊκούς
πληθυσμούς, ρωτήσαμε επίσης αν η χώρα τους μπορεί να είναι ταυτόχρονα
δημοκρατική και μουσουλμανική ή εβραϊκή χώρα. Στις χώρες με
μουσουλμανική πλειοψηφία, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι το κράτος μπορεί
να είναι ταυτόχρονα δημοκρατικό και μουσουλμανικό. Τα ποσοστά που το
πιστεύουν αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλά στο Μπαγκλαντές (86%), την Τυνησία
(82%) και τη Μαλαισία (80%). (Το Ισλάμ είναι η επίσημη κρατική θρησκεία στο
Μπαγκλαντές και τη Μαλαισία, και ήταν η επίσημη θρησκεία στην Τυνησία
μέχρι το 2022).
Ελαφρώς μικρότερες πλειοψηφίες στην Ινδονησία (70%) και την Τουρκία
(67%) συμφωνούν ότι η χώρα τους μπορεί να είναι ταυτόχρονα
μουσουλμανική και δημοκρατική. Αλλά στη Νιγηρία – όπου οι μουσουλμάνοι
δεν αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού – μόνο το 40%
πιστεύει ότι η Νιγηρία μπορεί να είναι ταυτόχρονα μουσουλμανικό και
δημοκρατικό κράτος. Το Ισραήλ αυτοπροσδιορίζεται ως “εβραϊκό και
δημοκρατικό”, και πράγματι, το 73% των ενηλίκων που συμμετείχαν στην
έρευνα στο Ισραήλ συμφωνούν ότι η χώρα τους μπορεί να είναι και τα δύο.
Μόνο το ένα τέταρτο περίπου λέει ότι η χώρα δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα
εβραϊκό κράτος και δημοκρατικό κράτος. Παρόλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές
διαφορές ανά θρησκεία, καθώς και μεταξύ των εβραϊκών θρησκευτικών
ομάδων.
Στέλιος Μεταξάς