2021/08/10 at 8:15 ΜΜ 10/08/2021 NewsRoom
Ήταν μια μεγάλη μέρα για την χώρα μας. Η μέρα που ενσαρκώθηκαν οι πόθοι και τα όνειρα πολλών γεννιών. Η Ελλάδα κερδίζει εδάφη και γίνεται «η χώρα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών», σύμφωνα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Η Συνθήκη των Σεβρών υπεγράφη στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920 στην πόλη Σεβρ (Sèvres) της Γαλλίας, φέρνοντας την ειρήνη ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τις Συμμαχικές και σχετιζόμενες Δυνάμεις μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκ μέρους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε αποδεκτή από τον σουλτάνο Μεχμέτ ΣΤ΄ ο οποίος προσπαθούσε να σώσει τον θρόνο του, αλλά απορρίφθηκε από το ανεξάρτητο κίνημα των Νεότουρκων. Το κίνημα υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ χρησιμοποίησε αυτή τη διένεξη για να αυτοανακηρυχθεί κυβέρνηση και να καταργήσει το χαλιφάτο.
Η συνθήκη όριζε τα εξής: η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέδιδε την κυριαρχία της Μεσοποταμίας (Ιράκ), της Παλαιστίνης και της Υπεριορδανίας στην Βρετανία ως προτεκτοράτα της Κοινωνίας των Εθνών, την Συρία και τον Λίβανο στην Γαλλία επίσης ως προτεκτοράτα. Η Χετζάζ (μέρος της σημερινής Σαουδικής Αραβίας) το Κουρδιστάν και η Αρμενία θα γίνονταν ανεξάρτητα κράτη.
Στην Ελλάδα παραχωρούνταν τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος και η ανατολική Θράκη μέχρι τη γραμμή της Τσατάλτζας κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Η περιοχή της Σμύρνης έμενε υπό την ονομαστική επικυριαρχία του Σουλτάνου αλλά θα διοικούνταν από Έλληνα Αρμοστή ως εντολοδόχο των Συμμάχων, και θα μπορούσε να προσαρτηθεί στην Ελλάδα μετά από πέντε χρόνια με δημοψήφισμα. Το άρθρο 26 της Συνθήκης όριζε ακόμα ότι αν οι οθωμανικές αρχές δεν συναινούσαν στην εφαρμογή της, θα εξέπιπταν από την κυριαρχία τους στην Κωνσταντινούπολη, την οποία θα μπορούσε να καταλάβει η Ελλάδα, κάτι το οποίο έντεχνα είχε προωθήσει ο Βενιζέλος.
Παράλληλα, η Βόρεια Ήπειρος ενσωματωνόταν στην Ελλάδα με το μυστικό Σύμφωνο Βενιζέλου – Τιττόνι. Η Ιταλία συμφώνησε ακόμα να παραχωρήσει τα Δωδεκάνησα (εκτός από τη Ρόδο και το Καστελλόριζο) στην Ελλάδα, και όταν η Βρετανία έδινε στο μέλλον την Κύπρο στην Ελλάδα, τότε (μετά από δημοψήφισμα) θα παραχωρούταν και αυτά τα νησιά (η συμφωνία ακυρώθηκε αργότερα από την Ιταλία το 1922).
Τα στενά των Δαρδανελίων και η θάλασσα του Μαρμαρά αποστρατικοποιήθηκαν και έγιναν προσωρινά διεθνής περιοχή, οι Σύμμαχοι απέκτησαν τον οικονομικό έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τέλος καθορίζονταν η ισότητα και τα δικαιώματα των χριστιανικών μειονοτήτων.
Η επικύρωση της Συνθήκης δεν έγινε από κανένα συμμαχικό κοινοβούλιο (ούτε από το ελληνικό), καθώς μετά την επαναφορά του Κωνσταντίνου στον ελληνικό θρόνο, διαταράχθηκαν οι σχέσεις με τις συμμαχικές δυνάμεις, οι οποίες ποτέ δεν τον αναγνώρισαν ως αρχηγό του ελληνικού κράτους.
Η Σοβιετική Ένωση έκανε ξεχωριστή συνθήκη με τους Οθωμανούς. Μετά την επικράτηση των Νεότουρκων, που μετέφεραν την πρωτεύουσα στην Άγκυρα, καθώς και την Μικρασιατική Καταστροφή, οι σύμμαχοι υπέγραψαν νέα συνθήκη ειρήνης (Συνθήκη της Λωζάνης) το 1923, με ευνοϊκότερους όρους για την (πλέον) Τουρκία.
Πως έχασε ο Βενιζέλος…
Η Συνθήκη των Σεβρών δεν έμελλε να επιβιώσει. Η Ιταλία το 1922 «αγνόησε» επισήμως τις υποχρεώσεις της και ενωρίτερα η Τουρκία τους όρους που αφορούσαν την Ελλάδα καθώς, τέσσερις μήνες πριν από την υπογραφή της Συνθήκης, αντικαθεστωτικές δυνάμεις υπό τον Κεμάλ Πασά (Ατατούρκ) ανέτρεψαν τον σουλτάνο, ανακήρυξαν τη δημοκρατία στη χώρα, μετέφεραν την πρωτεύουσά της στην Άγκυρα και άρχισαν εγκληματικές διώξεις των Ελλήνων και Αρμενίων. Αλλά το θανάσιμο πλήγμα στη Συνθήκη των Σεβρών κατέφερε η ίδια η Ελλάδα. Όλα άρχισαν όταν δύο απότακτοι βασιλόφρονες αξιωματικοί, ο υποπλοίαρχος Απόστολος Τσερέπης και ο υπολοχαγός Γεώργιος Κυριάκης, επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον Βενιζέλο την ώρα που, στις 30 Ιουλίου, επιβιβαζόταν στον σταθμό της Λυών, στο Παρίσι, στο τρένο για να επιστρέψει στην Αθήνα. Το τραύμα, στο δεξί χέρι, ήταν μάλλον επιπόλαιο- παρ΄ όλο που του έριξαν δέκα σφαίρες- αλλά στην Αθήνα η είδηση έφθασε ότι ο Βενιζέλος δολοφονήθηκε οπότε χιλιάδες λαού ξεχύθηκαν στους δρόμους καταστρέφοντας γραφεία και καταστήματα αντιβενιζελικών και ζητώντας εκδίκηση. Δεν άργησε. Ένα 24ωρο αργότερα, βενιζελικοί «παράγοντες» συνέλαβαν τον βασιλόφρονα πολιτικό και λογοτέχνη Ιωνα Δραγούμη και τον εκτέλεσαν στη μέση του δρόμου. Τα πνεύματα ήταν υπερβολικά οξυμμένα.
Στις 25 Αυγούστου ο Βενιζέλος επέστρεψε θριαμβευτικά στην Αθήνα και δυο εβδομάδες αργότερα στο Στάδιο σε πανηγυρική τελετή τού απενεμήθη η ύψιστη εθνική διάκριση. Όπως αποδείχθηκε δεν σήμαινε πολλά. Προβλέποντας νέες συγκρούσεις με την Τουρκία ο Βενιζέλος θέλησε να ενισχύσει τη θέση του, τη θέση της Ελλάδας και πιστεύοντας ότι έχει την υποστήριξη του έθνους προκήρυξε εκλογές για την 1η Νοεμβρίου 1920. Αποδείχθηκε σφάλμα τραγικό. Στις εκλογές κατέβηκαν μόνο δυο παρατάξεις. Το κυβερνητικό κόμμα των Φιλελευθέρων και η Ηνωμένη Αντιπολίτευση στην οποία είχαν συνενωθεί εναντίον του όλα τα υπόλοιπα κόμματα- από τους Εθνικόφρονες και τους Λαϊκούς ως τους Σοσιαλιστές κ.ά. Οι Φιλελεύθεροι πλειοψήφησαν σε ψήφους αλλά κέρδισαν μόνο 110 έδρες ενώ η Αντιπολίτευση κατέλαβε 260, χάρη στο πλειοψηφικό σύστημα. Οι αντιβενιζελικές κυβερνήσεις που σχηματίστηκαν διαδοχικά τους επόμενους 14 μήνες με πρωθυπουργούς τους Δημ. Ράλλη, Ν. Καλογερόπουλο, Δημ. Γούναρη, Π. Πρωτοπαπαδάκη οδήγησαν την Ελλάδα στην (Μικρασιατική) καταστροφή- πρώτα στο τουρκικό μέτωπο και κατόπιν στις σχέσεις της με τους Συμμάχους της. Ετσι η Τουρκία κατόρθωσε να ανακτήσει σχεδόν όλα όσα της είχε εξασφαλίσει η Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών και στις 24 Ιουλίου 1923, με τη Συνθήκη της Λωζάννης κατοχύρωσε και νομικά τη βίαιη απομάκρυνση των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Όσο για την Ελλάδα, ο Στρατός υπό τους Νικόλαο Πλαστήρα και Στυλιανό Γονατά συγκράτησε την πλήρη κατάρρευση επιβάλλοντας δικτατορία, υποχρεώνοντας τον βασιλέα Κωνσταντίνο σε παραίτηση, οδηγώντας σε δίκη τους οκτώ που στρατιωτική ηγεσία και κοινή γνώμη θεωρούσαν «υπεύθυνους της Μικρασιατικής Καταστροφής» και στέλνοντας στο απόσπασμα έξι από αυτούς.
ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia.gr
San shmera.gr
Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ