Ο Ευρωπαϊκός Κινηματογράφος το 2024

Παρά το γεγονός ότι συχνά σημειώνονται ατυχίες, γκάφες και ευτράπελα κατά την τελετή απονομής των Όσκαρ, οι ταινίες του Χόλιγουντ συνεχίζουν ακάθεκτες να κυριαρχούν, τουλάχιστον στην ευρωπαϊκή αγορά. Παρά τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία τριάντα χρόνια, που στόχο έχουν την ενίσχυση και προώθηση της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής παραγωγής, οι ευρωπαϊκές ταινίες εξακολουθούν να ταξιδεύουν πέρα από τα σύνορα της Ευρώπης πολύ πιο σπάνια συγκριτικά με τις αμερικανικές παραγωγές.

Οι λόγοι πίσω από αυτή την ανισότητα είναι πολυδιάστατοι. Από τη μία, οι χολιγουντιανές ταινίες διαθέτουν ασύγκριτα μεγαλύτερα δίκτυα  διαφήμισης και διανομής, ενώ η αμερικανική βιομηχανία ψυχαγωγίας επενδύει τεράστια ποσά στην παγκόσμια προβολή των ταινιών της. Από την άλλη, ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος, αν και διακρίνεται για τη δημιουργικότητα και την ποικιλομορφία του, συχνά αντιμετωπίζει δυσκολίες να προσεγγίσει ένα ευρύτερο διεθνές κοινό, εξαιτίας γλωσσικών και πολιτισμικών διαφορών αλλά και μικρότερων προϋπολογισμών.

Παρά τις δυσκολίες, η ευρωπαϊκή κινηματογραφική παραγωγή παραμένει μια σημαντική δύναμη στον παγκόσμιο κινηματογράφο, με αναρίθμητες επιτυχίες και αναγνωρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ. Ωστόσο, το χάσμα στην παγκόσμια απήχηση παραμένει αισθητό, με τις αμερικανικές παραγωγές να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου, η επισκεψιμότητα των κινηματογράφων στην ευρύτερη Ευρώπη θα φθάσει τα 841 εκατομμύρια εισιτήρια το 2024, σημειώνοντας μείωση 2% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι θεατές εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 640 εκατομμύρια, γεγονός που αντανακλά ελαφρά μείωση κατά 3% σε σχέση με το 2023.

Σύμφωνα με αυτή την τάση, τα έσοδα από τα ταμεία εκτιμάται ότι ανήλθαν στα 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ (με 5,0 δισεκατομμύρια μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση). Με τα στοιχεία να σταθεροποιούνται κοντά στα επίπεδα του 2023, η προσέλευση στον κινηματογράφο φαίνεται να έχει κατασταλάξει περίπου 24% κάτω από τα προ της πανδημίας επίπεδα (2017-2019), γεγονός που υποδηλώνει ότι η μετά την πανδημία ανάκαμψη έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της και ότι η αγορά μπορεί να έχει φτάσει σε μια νέα ισορροπία.

Το 2024, ο ευρωπαϊκός κινηματογραφικός τομέας συνέχισε να αισθάνεται τον αντίκτυπο των απεργιών στη βορειοαμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, οι οποίες διέκοψαν την παραγωγή και καθυστέρησαν τις κυκλοφορίες, επιβαρύνοντας τα εισπρακτικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, όμως, οι εθνικές παραγωγές σημείωσαν αξιοσημείωτη επιτυχία σε αρκετές ευρωπαϊκές αγορές, αναπληρώνοντας την μικρή πτώση των τίτλων του Χόλιγουντ. Μεταξύ των ξεχωριστών τοπικών ταινιών που έφτασαν στην κορυφή των charts στις εθνικές τους αγορές είναι οι εξής: Un p’tit truc en plus, η πιο επιτυχημένη ταινία στη Γαλλία το 2024 με πάνω από 10 εκατομμύρια εισιτήρια- Gundi: Legend of Love, η ταινία με τα υψηλότερα έσοδα όλων των εποχών στη Βουλγαρία- και η Stormskärs Maja, η ταινία με τα υψηλότερα έσοδα στη Φινλανδία μετά την πανδημία.

Οι ρυθμοί ανάπτυξης διέφεραν σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι εισπράξεις κυμαίνονταν από 20% μείωση στην Κύπρο έως 8% αύξηση στη Σλοβακία. Από πλευράς απόλυτων αριθμών, η Γαλλία παρέμεινε ηγέτης στην προσέλευση στον κινηματογράφο, με 181 εκατομμύρια πωληθέντα εισιτήρια, ακολουθούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο (127 εκατομμύρια), τη Γερμανία (90 εκατομμύρια) και την Ιταλία (73 εκατομμύρια). Παρόμοια με το 2023, η Τουρκία και η Γαλλία κατέγραψαν τα υψηλότερα μερίδια των εθνικών εισπράξεων κινηματογραφικών ταινιών, 57% και 44%, αντίστοιχα. Άλλα αξιοσημείωτα εθνικά μερίδια αγοράς καταγράφηκαν στην Τσεχία (31%), τη Φινλανδία (31%) και τη Σερβία (26%). Αν και εκκρεμεί ακόμη η πλήρης κατανομή ανά προέλευση ταινιών, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι οι ταινίες franchise του Χόλιγουντ συνέχισαν να κυριαρχούν στα ευρωπαϊκά ταμεία. Τίτλοι όπως Inside Out 2, Despicable Me 4, Moana 2, καιDeadpool & Wolverine ήταν μεταξύ των ταινιών με τα υψηλότερα έσοδα στην ήπειρο. Στο ευρωπαϊκό μέτωπο, εκτός από τις τοπικές επιτυχίες διάσπασης, ο γαλλικός τίτλος The Count of Monte Cristo ξεχώρισε ως μεγάλη επιτυχία πέρα από τα σύνορα, συγκεντρώνοντας πάνω από 9 εκατομμύρια εισιτήρια στη Γαλλία και πάνω από 3 εκατομμύρια εισιτήρια εξαγωγής σε 54 αγορές.

Η εικόνα αυτή δεν είναι ιδιαίτερα διαφορετική εάν δούμε την απόδοση των ταινιών στις συνδρομητικές τηλεοπτικές ροής. Πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου την «The impact of cinema admissions on SVOD usage” κι έχουμε αναφέρει σε προηγούμενη δημοσίευση, και η οποία συνέκρινε την κατανάλωση ταινιών στους κινηματογράφους και στο SVOD κατέληγε στα εξής:

– Το μερίδιο των ταινιών που παράγονται στην Ε.Ε. είναι υψηλότερο από το μερίδιο της συνολικής εισόδου στους κινηματογράφους (28%) σε σχέση με το μερίδιο της κατανάλωσης SVOD (22%). Αυτό το χαμηλότερο μερίδιο στο SVOD οφείλεται στις συγκριτικά χαμηλότερες επιδόσεις των εθνικής προέλευσης ταινιών της ΕΕ, ενώ οι μη εθνικές ταινίες της ΕΕ τείνουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις στο SVOD απ’ ό,τι στους κινηματογράφους.

– Οι ταινίες εξαρτώνται πολύ περισσότερο από τις εθνικές τους αγορές στους κινηματογράφους (84% των εισαγωγών) από ό,τι στο SVOD (62% των προβολών). Η παρατήρηση αυτή ισχύει για όλες τις χώρες του δείγματος της μελέτης, εκτός από τη Γερμανία, όπου το μερίδιο των μη εγχώριων εισιτηρίων στους κινηματογράφους και των προβολών SVOD είναι παρόμοιο.

– Ανεξάρτητα από την προέλευση των ταινιών, οι ταινίες με τον υψηλότερο αριθμό εισόδων στους κινηματογράφους αντιπροσωπεύουν συγκριτικά μεγαλύτερο μερίδιο των συνολικών εισόδων στους κινηματογράφους από ό,τι οι ταινίες που προβάλλονται περισσότερο στο SVOD από τη συνολική προβολή στο SVOD. Αυτό πιθανώς οφείλεται στον πολύ μεγαλύτερο αριθμό ταινιών που διατίθενται στο SVOD.

Οι άριστες επιδόσεις στους κινηματογράφους δεν σημαίνουν αυτόματα και άριστες επιδόσεις στο SVOD:

– Οι περισσότεροι από τους 100 κορυφαίους τίτλους με βάση την εισδοχή στους κινηματογράφους από το 1996 είναι διαθέσιμοι στο SVOD. Ωστόσο, λιγότερο από το 20% αυτών συγκαταλέγονται στις 100 πιο δημοφιλείς ταινίες στο SVOD.

– Τα κορυφαία blockbusters της ΕΕ που διατίθενται από το 1996 είναι ακόμη λιγότερο πιθανό να συγκαταλέγονται στις πιο δημοφιλείς ταινίες της Ε.Ε. στο SVOD: λιγότερες ταινίες της Ε.Ε. διατίθενται στο SVOD, και όταν διατίθενται, μετά βίας καταφέρνουν να μπουν στην πρώτη 20άδα.

– Οι ταινίες που κυκλοφόρησαν στις κινηματογραφικές αίθουσες μιας χώρας έχουν καλύτερες επιδόσεις στις συνδρομητικές υπηρεσίες ροής παροχής τηλεοπτικού περιεχομένου (SVOD) σε σύγκριση με τις ταινίες που δεν κυκλοφόρησαν στις αίθουσες. Σε όλες τις χώρες του δείγματος, οι ταινίες που κυκλοφόρησαν στους κινηματογράφους αντιπροσωπεύουν το 46% των ταινιών στο SVOD αλλά το 57% του χρόνου προβολής. Η «πριμοδότηση» για τις κινηματογραφικές κυκλοφορίες είναι ιδιαίτερα υψηλή στη Σουηδία και τη Δανία.

– Το 60% των ταινιών είχε παρόμοιες επιδόσεις στους κινηματογράφους και στο SVOD, δηλαδή είτε κάτω από τη διάμεσο τόσο στους κινηματογράφους όσο και στο SVOD, είτε πάνω από τη διάμεσο τόσο στους κινηματογράφους όσο και στο SVOD.

– Αντίθετα, μόνο ένας περιορισμένος αριθμός ταινιών σημείωσε καλύτερες επιδόσεις στο SVOD από ό,τι στους κινηματογράφους: το 20% των ταινιών όλων των προελεύσεων σημείωσαν επιδόσεις κάτω από τη διάμεσο στους κινηματογράφους αλλά πάνω από τη διάμεσο στο SVOD.