2025/05/29 at 10:14 ΜΜ 29/05/2025 newsroom
Medianalysis Team
Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο δημοσίευσε πρόσφατα μια νέα έκθεση με τίτλο «Heritage films in cinema – A 2014-2023 analysis». Η έκθεση αναλύει την παρουσία και την εμπορική πορεία των ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς στους κινηματογράφους κατά την περίοδο 2014-2023.
Μέσα από την ανάλυση του κινηματογραφικού τοπίου, οι ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς ως σύνολο αρχίζουν να εμφανίζουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Έχει υποστηριχθεί ότι μια ταινία πολιτιστικής κληρονομιάς εστιάζει συνήθως στις σχέσεις μεταξύ μιας ομάδας χαρακτήρων και όχι στην ατομική μοίρα ενός προσώπου. Επιπλέον, διακρίνεται από αργό ρυθμό, έμφαση στον διάλογο έναντι της δράσης και μια σκηνοθετική προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στην εικαστική σύνθεση (mise-en-scène) πέρα από τις αφηγηματικές ανάγκες ή την άμεση έκφραση των συναισθημάτων των χαρακτήρων. Οι τοποθεσίες και τα αντικείμενα προβάλλονται με έμφαση, δημιουργώντας αυτό που ονομάζεται «χώρος πολιτιστικής κληρονομιάς».
Αυτή η τεχνική προσέγγιση συχνά τονίζει τη σκηνογραφία και την ατμόσφαιρα σε σχέση με άλλα κινηματογραφικά στοιχεία, όπως το μοντάζ, και αποτελεί σημαντικό μέρος της αισθητικής απόλαυσης που προσφέρουν αυτές οι ταινίες. Η κριτική ανταπόκριση σε αυτή την υφολογική πτυχή είναι διχασμένη. Οι συντηρητικοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι ο κινηματογράφος οφείλει να εξερευνά και να αξιοποιεί ένα ένδοξο παρελθόν, ενώ οι αριστεροί κριτικοί εκφράζουν ανησυχίες για την συχνά περιορισμένη κληρονομιά που προβάλλεται, ιδίως όσον αφορά τον αποκλεισμό της εμπειρίας της εργατικής τάξης.
Η νέα έκθεση διαπιστώνει ότι:
- Οι ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της κινηματογραφικής προσφοράς στην Ευρώπη. Με 12,5 εκατομμύρια εισιτήρια στην Ευρώπη το 2023 (1,5% του συνόλου των εισιτηρίων), αντιπροσωπεύουν μια εξειδικευμένη αγορά κινηματογραφικής προβολής, συμβάλλοντας ωστόσο σημαντικά στην ποικιλία των διαθέσιμων ταινιών.
- Λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις ταινίες με τουλάχιστον 1.000 θεατές, οι ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς αντιστοιχούν στο 21% του συνόλου των ταινιών που προβλήθηκαν το 2023. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε περίπου 30% εάν συμπεριληφθούν όλες οι ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς, ανεξάρτητα από τον αριθμό των θεατών τους.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΑΙΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
- Το κοινό των ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς αυξάνεται. Από το 2014, η αύξηση του κοινού αυτών των ταινιών ήταν ταχύτερη από τη συνολική αύξηση του κινηματογραφικού κοινού, με αποτέλεσμα την αύξηση του μεριδίου τους. Παράλληλα, αυξήθηκε και ο αριθμός των ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς που κυκλοφόρησαν, αν και με βραδύτερο ρυθμό.
- Ο αριθμός των εισιτηρίων για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς το 2022 και το 2023 ήταν σημαντικά υψηλότερος από τα προ-COVID έτη, με περισσότερες ταινίες να ξεπερνούν τις 100.000 εισόδους στην Ευρώπη (13 το 2023).
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (εκατομμύρια)
- Η συγκέντρωση των εισιτηρίων στις ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αρκετά υψηλή. Οι 100 πιο επιτυχημένες ταινίες αντιπροσώπευαν περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των εισιτηρίων για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς μεταξύ 2014 και 2023, και μόλις 78 από το σύνολο των ταινιών του είδους ξεπέρασαν τις 200.000 εισόδους. Ωστόσο, η συγκέντρωση εισιτηρίων είναι ελαφρώς μικρότερη σε σύγκριση με το σύνολο των ταινιών.
- Η Γαλλία αποτελεί μακράν την σημαντικότερη ευρωπαϊκή αγορά για τις ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς, αντιπροσωπεύοντας το 46% των ευρωπαϊκών εισιτηρίων για ταινίες άνω των 10 ετών το 2023, ακολουθούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο (19%). Στη γαλλική αγορά, το μερίδιο των εισπράξεων από ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό επί των συνολικών εισπράξεων (3,2%). Τα δημόσια προγράμματα στήριξης της κινηματογραφικής εκπαίδευσης φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προτίμηση του γαλλικού κοινού για αυτές τις ταινίες. Η Γαλλία δεν είναι μόνο η πατρίδα πολλών γαλλικών ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και η κύρια εξαγωγική αγορά για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Οι γαλλικές ταινίες αντιπροσωπεύουν μόνο το 24% των εισιτηρίων για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς μεταξύ 2014 και 2023, σε σύγκριση με το 36% για όλες τις ταινίες που προβάλλονται στη Γαλλία.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΑ ΑΓΟΡΑ (2023)
- Οι ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς είναι κυρίως επανακυκλοφορίες. Στη συντριπτική τους πλειονότητα, η κυκλοφορία μιας ταινίας πολιτιστικής κληρονομιάς σε μια χώρα είναι επανακυκλοφορία. Υπάρχουν πολύ λίγα παραδείγματα πρωτοεμφανιζόμενων ταινιών σε μια χώρα, οι οποίες τείνουν να έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα εισιτηρίων.
- Οι αμερικανικές ταινίες έχουν μικρότερη κυριαρχία στην αγορά ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς σε σύγκριση με τη γενική κινηματογραφική αγορά. Μεταξύ 2014 και 2023, οι αμερικανικές ταινίες αντιπροσώπευαν το 53% των εισιτηρίων για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη (σε σύγκριση με το 64% του συνόλου των εισιτηρίων), ακολουθούμενες από τις γαλλικές ταινίες (14%) και τις βρετανικές ταινίες (12%). Συνολικά, οι ευρωπαϊκές ταινίες αποτελούσαν το 37% της αγοράς ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς. Εκτός των ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ, μόνο η Ιαπωνία εμφανίζεται στις 10 πρώτες χώρες προέλευσης για τις εισπράξεις από ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς.
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ (2014-2023)
- Τα εισιτήρια για ταινίες πολιτιστικής κληρονομιάς ευρωπαϊκής προέλευσης αυξήθηκαν, αλλά με βραδύτερο ρυθμό από την συνολική ανάπτυξη της αγοράς. Το 2023, ο αριθμός των εισιτηρίων ήταν σημαντικά υψηλότερος από το 2014 και είχε επιστρέψει στα προ-COVID επίπεδα. Ωστόσο, το μερίδιο των ευρωπαϊκών ταινιών στην αγορά ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς μειώνεται.
- Οι παιδικές ταινίες έχουν σημαντική παρουσία μεταξύ των κορυφαίων ευρωπαϊκών ταινιών πολιτιστικής κληρονομιάς. Από τις 26 ευρωπαϊκές ταινίες με 200.000 ή περισσότερες εισόδους μεταξύ 2014 και 2023, οι 9 ήταν παιδικές ταινίες. Η Γαλλία αντιπροσώπευε σχεδόν το σύνολο των εισπράξεων για αυτές τις 9 ταινίες, γεγονός που πιθανώς υπογραμμίζει τον καθοριστικό ρόλο των δημόσιων προγραμμάτων στήριξης της κινηματογραφικής εκπαίδευσης.