Το χρωμόσωμα Υ μπορεί να εξαφανιστεί με την πάροδο του χρόνου στους άνδρες, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από προβλήματα υγείας. Αν και το ακριβές αίτιο για τον εκφυλισμό αυτό είναι άγνωστο, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Νέες έρευνες σχετικά με το θέμα υποδηλώνουν ότι το ανθρώπινο χρωμόσωμα Υ είναι εξελικτικά ασταθές και θα μπορούσε ακόμη και να εξαφανιστεί στο μέλλον.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων, συμπεριλαμβανομένου ενός ζεύγους φυλετικών χρωμοσωμάτων που μπορεί να είναι είτε χρωμόσωμα Χ είτε χρωμόσωμα Υ. Η ύπαρξη δύο χρωμοσωμάτων Χ συνήθως χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο ως βιολογικά θηλυκό, ενώ η ύπαρξη ενός χρωμοσώματος Χ και ενός χρωμοσώματος Υ χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο ως αρσενικό, αν και αυτό είναι ανεξάρτητο από την ταυτότητα φύλου ενός ατόμου. Το χρωμόσωμα Υ έχει μόνο το ένα τρίτο του μεγέθους του Χ και περιέχει πολύ λιγότερα γονίδια. Τώρα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αυτό το μικρότερο χρωμόσωμα μπορεί στην πραγματικότητα να υποβαθμιστεί με την πάροδο του χρόνου. “Η ιδέα είναι ότι καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν, χάνουν αυτό το χρωμόσωμα από πολλά από τα κύτταρά τους, γεγονός που οδηγεί σε ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία”, αναφέρει το New Scientist.
Συγκεκριμένα, η απώλεια του χρωμοσώματος Υ (LOY) έχει “σημαντικές επιπτώσεις στη διαμόρφωση της δραστηριότητας του ανοσοποιητικού συστήματος” και μπορεί να ανοίξει ευρύτερα την πόρτα για διάφορες ασθένειες, όπως “ο καρκίνος, ο νευροεκφυλισμός, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι οξείες λοιμώξεις”, αναφέρει μελέτη του Ιανουαρίου του 2025 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Reviews Genetics. “Αν είστε άνδρας, δεν θέλετε να χάσετε το χρωμόσωμά σας Υ, αυτό σίγουρα θα συντομεύσει τη ζωή σας”, δήλωσε στο New Scientist ο Kenneth Walsh, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Όσον αφορά τον καρκίνο, “οι όγκοι χωρίς το χρωμόσωμα Υ αναπτύσσονταν δύο φορές πιο γρήγορα από εκείνους που το είχαν”, δήλωσε το New Scientist. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι “η απώλεια του χρωμοσώματος Υ αναγκάζει τα καρκινικά κύτταρα να παράγουν πρωτεΐνες που εξαντλούν τα Τ κύτταρα, ένα είδος ανοσοποιητικού κυττάρου που κανονικά αναγνωρίζει και επιτίθεται στους καρκίνους”.
Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι ο κίνδυνος της νόσου Αλτσχάιμερ αυξάνεται σημαντικά με το LOY. Οι ειδικοί εικάζουν ότι “τα ανοσοκύτταρα με έλλειψη χρωμοσώματος Υ διεισδύουν στον εγκέφαλο και μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη φλεγμονή ή να είναι λιγότερο ικανά να ρυθμίσουν τη φλεγμονώδη αντίδραση”, ένα σύμπτωμα που είναι “χαρακτηριστικό της νόσου Αλτσχάιμερ”, αναφέρει η μελέτη.
Η απώλεια χρωμοσώματος Υ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό “σε λάθη της κυτταρικής διαίρεσης”, αναφέρει το News Medical. Αυτό είναι “εξαιρετικά συνηθισμένο” και “δεν μοιάζει με κάποιο φρικιαστικό ατύχημα”, δήλωσε στο New Scientist ο Lars Forsberg, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία. Πιθανότατα συμβαίνει σε όλους τους άνδρες, αλλά η ηλικία αυξάνει σημαντικά το επίπεδο της απώλειας. Επιπλέον, “δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποδηλώνουν ότι οι άνδρες με απώλεια του Υ θα το αισθάνονταν”.
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό είναι το κάπνισμα και η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, τα ζιζανιοκτόνα γλυφοσάτη και το μολυσμένο με αρσενικό νερό. Η διακοπή του καπνίσματος θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο και “η μελλοντική έρευνα μπορεί να εντοπίσει συγκεκριμένες μεταλλάξεις ή παράγοντες που πυροδοτούν την LOY”, αναφέρει το News Medical. Η LOY “θεωρείται όλο και περισσότερο ως δείκτης αστάθειας του γονιδιώματος και βιολογικός δείκτης περιβαλλοντικού στρες”, δήλωσε το News Medical. Θα μπορούσε επίσης να είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι γυναίκες τείνουν να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. “Τα θηλυκά φαίνεται να είναι το ισχυρότερο φύλο από γενετική άποψη, με πιο σταθερό και λιγότερο επιρρεπές σε ασθένειες γονιδίωμα”, ανέφερε η μελέτη. Ενώ το χρωμόσωμα Υ υποβαθμίζεται σε ατομικό επίπεδο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το χρωμόσωμα μπορεί να εξαφανίζεται και σε εξελικτική κλίμακα.
Το χρωμόσωμα Υ υποβαθμίζεται με την πάροδο του χρόνου και η υγεία των ανδρών το πληρώνει
