Το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο εξέδωσε νέα μελέτη με τίτλο «Κρατικές ενισχύσεις και οπτικοακουστικός τομέας» στην οποία  διερευνά την έννοια των κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη της δημιουργίας και της διανομής ταινιών, σειρών και άλλου οπτικοακουστικού περιεχομένου στην Ευρώπη.

Η μελέτη εξετάζει επίσης το νομικό πλαίσιο που διέπει τις κρατικές ενισχύσεις και τους συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούνται για τη στήριξη των διαφόρων δραστηριοτήτων που εμπλέκονται στη δημιουργία ενός οπτικοακουστικού έργου.

Οι συγγραφείς της μελέτης αρχικά προσφέρουν μια επισκόπηση των κρατικών ενισχύσεων για οπτικοακουστικά έργα στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ – ΕΕ 27 συν Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν). Συζητούν το εύρος και τη σημασία της δημόσιας χρηματοδότησης για την προώθηση της πολιτιστικής ποικιλομορφίας και τη στήριξη της δημιουργίας διαφόρων οπτικοακουστικών παραγωγών. Επίσης περιγράφουν τις διάφορες μορφές κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιχορηγήσεων, των φορολογικών κινήτρων και άλλων μηχανισμών οικονομικής στήριξης. Επιπλέον, η μελέτη υπογραμμίζει τις πρόσφατες τάσεις στη δημόσια στήριξη του ευρωπαϊκού κινηματογραφικού και οπτικοακουστικού τομέα.

Διάγραμμα: Κρατικές επιδοτήσεις σε ταινίες δράσεις ευρωπαϊκής παραγωγής κατά την περίοδο 2016-2021

Στη μελέτη παρουσιάζεται επίσης το νομικό πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων υπέρ των οπτικοακουστικών παραγωγών στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Επισημαίνεται η βασική αρχή του ασυμβίβαστου των κρατικών ενισχύσεων με την ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Η αρχή αυτή αποσκοπεί στην αποτροπή κρατικών παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να στρεβλώσουν αθέμιτα τον ανταγωνισμό και να βλάψουν την εσωτερική αγορά. Με άλλα λόγια, τα προγράμματα κρατικών ενισχύσεων που προωθούν τον πολιτισμό πρέπει να υπόκεινται σε συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι αντανακλούν την πολιτιστική αξία των οπτικοακουστικών έργων και τον ρόλο τους στην προώθηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και ποικιλομορφίας, ενώ παράλληλα αποτελούν οικονομικά προϊόντα.

Η Ε.Ε. αναγνωρίζει τη σημασία της στήριξης οπτικοακουστικών έργων με πολιτιστική σημασία, τα οποία ενδέχεται να μην έχουν ισχυρό εμπορικό δυναμικό, αλλά συμβάλλουν στον πλούτο και την ποικιλομορφία του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Για τον σκοπό αυτό, η ανακοίνωση για τον κινηματογράφο παρέχει ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση των ενισχύσεων για οπτικοακουστικά έργα. Η μελέτη εξετάζει ρητά διάφορες μορφές κρατικών ενισχύσεων, καθώς και τα διάφορα στάδια στα οποία μπορούν να χορηγηθούν, από την ανάπτυξη έως την προώθηση. Μπορεί να υποστηρίξει διάφορες μορφές οπτικοακουστικών έργων (ακόμη και βιντεοπαιχνίδια, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν πολιτιστικά προϊόντα). Η αυξανόμενη σύγκλιση των τομέων των μέσων ενημέρωσης έχει οδηγήσει σε μια αυξανόμενη εστίαση σε έργα πολυμέσων που περιλαμβάνουν στοιχεία διαμεσικής αφήγησης.

Στη μελέτη περιγράφεται η διαδικασία αξιολόγησης των κρατικών ενισχύσεων όσον αφορά στα οπτικοακουστικά έργα, ξεκινώντας από τις μεθόδους για τον προσδιορισμό του κατά πόσον η δημόσια στήριξη μπορεί να χαρακτηριστεί ως κρατική ενίσχυση.

Εξηγούν τα σενάρια στα οποία οι ενισχύσεις μπορούν να εξαιρεθούν από την κοινοποίηση και ολοκληρώνουν το κεφάλαιο αυτό με τη μεγέθυνση του υφιστάμενου μηχανισμού καταγγελιών, με τον οποίο τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να προσβάλουν τις φερόμενες ως παράνομες και τις φερόμενες ως καταχρηστικές κρατικές ενισχύσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πιθανή απόφαση ανάκτησης, εάν η ενίσχυση κριθεί ασυμβίβαστη με την εσωτερική αγορά.

Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται μια επισκόπηση των καθεστώτων ενισχύσεων που κοινοποιήθηκαν (κοινοποιήθηκαν) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεταξύ 2020 και 2024 για αξιολόγηση και πράσινο φως με βάση τους κανόνες που περιέχονται στην ανακοίνωση για τον κινηματογράφο. Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν το γεγονός ότι περισσότεροι από 30 μηχανισμοί κοινοποιήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με 12 χώρες να υποβάλλουν τακτικά κοινοποιήσεις (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβενία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο). Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται τέσσερις βασικοί στόχοι για τη χορήγηση των ενισχύσεων αυτών: διατήρηση και προώθηση του πολιτισμού, οικονομική στήριξη και ανταγωνιστικότητα, καινοτομία και δημιουργικότητα και ανάπτυξη της βιομηχανίας. Τέλος, το τέταρτο κεφάλαιο υπογραμμίζει ορισμένες νέες προκλήσεις για τις κρατικές ενισχύσεις και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Τα τελευταία χρόνια, ζητήματα όπως η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η πολυμορφία και η ισότητα των φύλων και η κοινωνική ένταξη έχουν εισέλθει στις εκτιμήσεις για τη χρηματοδότηση και στους όρους εφαρμογής. Επιπλέον, τα καθεστώτα κρατικών ενισχύσεων υποστηρίζουν όλο και περισσότερο καινοτόμα σχέδια, προωθώντας την ανάπτυξη νέων μορφών πολιτιστικής έκφρασης. Ορισμένες χώρες επιβραβεύουν επίσης ταινίες που επιτυγχάνουν ξένη καλλιτεχνική αναγνώριση και εστιάζουν στην προσβασιμότητα για άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής, αναδεικνύοντας μια ευρύτερη δέσμευση για κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες εντός της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Πρέπει να το διαβάσετε αν θέλετε να έχετε μια επισκόπηση της κατάστασης των κρατικών ενισχύσεων στον οπτικοακουστικό τομέα στην Ευρώπη.