2025/09/04 at 11:04 ΠΜ 04/09/2025 newsroomΜια φωτογραφία που άλλαξε την ιστορία της ανθρωπότητας. Πάνω: ένας απλός λόφος στην Τουρκία, όπως φαίνεται από τον αέρα το 1994. Κάτω: ο ίδιος λόφος μετά την ανασκαφή, αποκαλύπτοντας το Γκιομπεκλί Τεπέ, το παλαιότερο γνωστό συγκρότημα ναών στον κόσμο, χτισμένο 6.000 χρόνια πριν από το Στόουνχεντζ. Αυτός ο χώρος δεν άλλαξε μόνο την ιστορία της θρησκείας, αλλά και κατέρριψε τη μακροχρόνια θεωρία ότι η γεωργία οδήγησε στη δημιουργία σύνθετων κοινωνιών. Κι αν ήταν το αντίθετο; Μια ανακάλυψη που μας αναγκάζει να ξανασκεφτούμε τα πάντα για τις ρίζες μας.
Για αιώνες, ο λόφος γνωστός ως Γκιομπεκλί Τεπέ ήταν ακριβώς αυτό: ένας λόφος, που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι αγρότες για γεωργικές δραστηριότητες. Η αεροφωτογραφία του 1994, που πιθανότατα τραβήχτηκε στο πλαίσιο μιας έρευνας, έδειχνε λεπτές ανωμαλίες στην επιφάνεια: παράξενες αποχρωματίσεις και ένα ελαφρώς υπερβολικά τέλειο στρογγυλό σχήμα που υποδείκνυε την ύπαρξη κάτι τεχνητού κάτω από το έδαφος. Αυτό κέντρισε το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, οδηγώντας σε ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1995 υπό τη διεύθυνση του Κλάους Σμιντ Αυτό που ανακάλυψαν ήταν πραγματικά επαναστατικό: τεράστιες, κυκλικές κατασκευές με μονολιθικούς πυλώνες σε σχήμα Τ που ζύγιζαν τόνους, με περίτεχνα σκαλισμένες εικόνες ζώων όπως αλεπούδες, φίδια και πουλιά. Η ραδιοχρονολόγηση αποκάλυψε το αδιανόητο: αυτό το συγκρότημα κατασκευάστηκε γύρω στο 9600 π.Χ., κατά τη διάρκεια της Προκεραμικής Νεολιθικής περιόδου, καθιστώντας το το παλαιότερο γνωστό μεγαλιθικό κτίσμα στον κόσμο με μεγάλη διαφορά.
Η σημασία της ανακάλυψης του Γκιομπεκλί Τεπέ δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Αμφισβήτησε άμεσα τη θεμελιώδη αφήγηση της Νεολιθικής Επανάστασης, η οποία υποστήριζε ότι η εφεύρεση της γεωργίας γύρω στο 10.000 π.Χ. επέτρεψε στους ανθρώπους να εγκατασταθούν, οδηγώντας σε πλεόνασμα τροφίμων, σύνθετες κοινωνικές δομές και, τελικά, οργανωμένη θρησκεία. Το Γκιομπεκλί Τεπέ ανέτρεψε αυτή τη θεωρία. Εδώ υπήρχε ένα κολοσσιαίο, εξελιγμένο θρησκευτικό συγκρότημα που χτίστηκε από κυνηγούς-συλλέκτες *πριν* από την ευρεία υιοθέτηση της γεωργίας. Αυτό υποδηλώνει ότι ίσως ήταν η ανάγκη να συγκεντρωθούν για να χτίσουν και να συντηρήσουν έναν τέτοιο ιερό χώρο που ώθησε τους ανθρώπους να εγκατασταθούν, να πειραματιστούν με την καλλιέργεια σιτηρών για να τροφοδοτήσουν το μεγάλο εργατικό δυναμικό και, έτσι, *προκάλεσε* την αυγή της γεωργίας. Ο χώρος θάφτηκε σκόπιμα γύρω στο 8000 π.Χ., διατηρώντας τον σε άριστη κατάσταση για χιλιετίες και δημιουργώντας τον λόφο που έκρυβε τα μυστικά του μέχρι που η μοιραία αεροφωτογραφία έθεσε τις βάσεις για την ανακάλυψή του.
Η φωτογραφία που άλλαξε την ιστορία της ανθρωπότητας.
