2025/10/17 at 12:41 ΜΜ 17/10/2025 newsroom
Η πρόσφατη συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής για το προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2026 ανέδειξε έναν από τους πιο κρίσιμους τεχνικούς πυλώνες της νέας ευρωπαϊκής δημοσιονομικής διακυβέρνησης: τα λεγόμενα μέτρα διακριτικής ευχέρειας (Discretionary Revenue Measures – DRM). Πρόκειται για έναν εξειδικευμένο μηχανισμό που αποτυπώνει τη σχέση μεταξύ των νομοθετικών παρεμβάσεων στα δημόσια έσοδα και του τρόπου υπολογισμού των καθαρών πρωτογενών δαπανών -του πλέον καθοριστικού δείκτη στο νέο πλαίσιο εποπτείας της Ε.Ε.
Τα DRM αφορούν κάθε ρύθμιση που επιφέρει μεταβολές στα δημόσια έσοδα, όπως η εισαγωγή, η αύξηση ή η μείωση φόρων και τελών. Οι παρεμβάσεις αυτές έχουν άμεση επίδραση στον δείκτη των καθαρών πρωτογενών δαπανών, ο οποίος μετά την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης αντικαθιστά το παραδοσιακό κριτήριο του δημοσιονομικού αποτελέσματος (ελλείμματος ή πλεονάσματος) ως βασικό μέτρο παρακολούθησης της δημοσιονομικής πορείας.
Στον νέο αυτό δείκτη δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες για τόκους, οι αυτόματες επιδοτήσεις ανεργίας, ούτε οι δαπάνες που καλύπτονται από κοινοτικά προγράμματα. Αντίθετα, οι μεταβολές που προκύπτουν από DRM ενσωματώνονται πλήρως, λειτουργώντας ως ο μηχανισμός εξισορρόπησης μεταξύ δημοσίων εσόδων και δαπανών.
Η λειτουργία των DRM μπορεί να είναι είτε επεκτατική είτε περιοριστική, ανάλογα με τη δημοσιονομική κατεύθυνση των μέτρων:
– Θετικά DRM, όταν η κυβέρνηση αυξάνει τα έσοδα μέσω νομοθετικών πρωτοβουλιών ή βελτίωσης της φορολογικής συμμόρφωσης, επιτρέπουν ισόποση αύξηση δαπανών χωρίς παραβίαση των κανόνων.
– Αρνητικά DRM, όταν μειώνονται τα έσοδα λόγω φορολογικών ελαφρύνσεων, συνεπάγονται αντίστοιχη μείωση στο επιτρεπόμενο όριο δαπανών.
Με τον τρόπο αυτό, τα DRM δεν αποτελούν μηχανισμό λιτότητας, αλλά εργαλείο ευελιξίας που προσαρμόζει τον κανόνα δαπανών στις δημοσιονομικές επιλογές κάθε κράτους-μέλους.
Κατά τη συζήτηση στη Βουλή, το ζήτημα των DRM αποτέλεσε σημείο τεχνικής σύγκλισης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, παρά τις επιμέρους πολιτικές διαφοροποιήσεις. Ο Υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, υπογράμμισε ότι κάθε παρέμβαση που αυξάνει τα δημόσια έσοδα –είτε μέσω νέων φορολογικών εργαλείων είτε μέσω καταπολέμησης της φοροδιαφυγής– δημιουργεί πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για στοχευμένες δαπάνες, χωρίς να θεωρείται δημοσιονομική απόκλιση από το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Από την πλευρά του, ο Υφυπουργός Οικονομικών Θάνος Πετραλιάς παρουσίασε τον τεχνικό τρόπο ενσωμάτωσης των DRM στον υπολογισμό του δείκτη δαπανών, επισημαίνοντας ότι οι επιδράσεις τους αποτυπώνονται με ακρίβεια στις ετήσιες αναφορές που αποστέλλονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Νίκος Παππάς, που έθεσε το ζήτημα της λειτουργίας των DRM, επεσήμανε ότι η ύπαρξη αυτού του εργαλείου επιτρέπει στις κυβερνήσεις να υλοποιούν διαφορετικές πολιτικές προτεραιότητες, ανάλογα με τη στόχευση των φορολογικών τους παρεμβάσεων. Έτσι, παρά τις ιδεολογικές διαφοροποιήσεις, καταγράφηκε κοινή κατανόηση για τη σημασία του μηχανισμού ως θεμελιώδους συνιστώσας της νέας δημοσιονομικής αρχιτεκτονικής.
Η τεχνική σημασία των DRM εντοπίζεται σε δύο βασικούς άξονες:
1. Διαμόρφωση δημοσιονομικού χώρου – Τα DRM καθορίζουν το περιθώριο για δημοσιονομική επέκταση ή προσαρμογή, ανάλογα με την πορεία των εσόδων, επιτρέποντας ενεργητική δημοσιονομική πολιτική εντός των ορίων του κανόνα δαπανών.
2. Ενίσχυση διαφάνειας – Οι επιπτώσεις τους αποτυπώνονται διακριτά στις ευρωπαϊκές εκθέσεις, επιτρέποντας τη διάκριση μεταξύ αυτόματων δημοσιονομικών επιδράσεων (λόγω ανάπτυξης ή πληθωρισμού) και συνειδητών πολιτικών αποφάσεων.
Συνολικά, τα DRM συνιστούν έναν τεχνικό αλλά κρίσιμο μηχανισμό ευελιξίας για την άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής, προσφέροντας στα κράτη-μέλη τη δυνατότητα να προσαρμόζουν τις πολιτικές τους επιλογές χωρίς να παρεκκλίνουν από το κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο πειθαρχίας και διαφάνειας.