Μετά την πανδημία του κορονοϊού, η εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη μειώθηκε σημαντικά και δεν έχει ακόμη επανέλθει στα προ της πανδημίας επίπεδα. Αυτό επέτρεψε την άνοδο ιδεολογιών που αντιτίθενται άμεσα στις ευρέως αποδεκτές επιστημονικές κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης της έξαρσης των αντιεμβολιαστικών πεποιθήσεων, της αυξανόμενης δημοτικότητας του νωπού γάλακτος και της εναντίωσης στο φθόριο στο πόσιμο νερό. Αυτές οι απόψεις έχουν γίνει κυρίαρχες καθώς οι ΗΠΑ εγκαινιάζουν μια ακόμη προεδρία Τραμπ.
Πώς το κοινό έχασε την εμπιστοσύνη του στην επιστήμη και μάλιστα στο δυτικό κόσμο; Μέρος της πρόσφατης έλλειψης εμπιστοσύνης στην επιστήμη προέρχεται άμεσα από τις ιατρικές εξελίξεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. “Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα κρίνουν την ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων mRNA για το Covid μέσα σε 11 μήνες ως ένα από τα μεγαλύτερα ιατρικά επιτεύγματα στην ανθρώπινη ιστορία”, δήλωσε στους New York Times ο Francis Collins, πρώην διευθυντής των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας.
Παρόλα αυτά, “τελικά περισσότεροι από 50 εκατομμύρια ενήλικοι Αμερικανοί αρνήθηκαν τον εμβολιασμό – ακόμη και αφού τα εμβόλια έγιναν ευρέως διαθέσιμα χωρίς κόστος.” Μεγάλο μέρος αυτού προήλθε από την εξελισσόμενη φύση της πανδημίας, η οποία απαιτούσε να αλλάζουν συχνά οι κανόνες και οι πληροφορίες καθώς οι ερευνητές μάθαιναν περισσότερα για τον ιό. Τελικά, “‘η επιστήμη’ έγινε η προεπιλεγμένη εξήγηση για τον καθορισμό της πολιτικής που σχετίζεται με την πανδημία”, δήλωσε ο F.D. Flam στο Bloomberg.
“Οι προσπάθειες να υποστηριχθεί ότι η πολιτική απλώς “ακολουθούσε την επιστήμη” είχαν ως αποτέλεσμα τη σύγχυση – και την πολιτικοποίηση – των δύο. Όσοι αντιτάχθηκαν στους περιορισμούς ή απαιτήσεις (συχνά συντηρητικοί) της πανδημίας απορρίφθηκαν ως αντιεπιστημονικοί”. Με τη σειρά τους, πολλοί έχασαν ταυτόχρονα την εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στις κυβερνήσεις τους.
Η πολιτικοποίηση της επιστήμης κορυφώθηκε το 2024 με περισσότερους ανθρώπους πρόθυμους να αμφισβητήσουν ό,τι ήταν γενικά αποδεκτό πριν. Ενώ το 76% των Αμερικανών δηλώνουν ότι έχουν “μεγάλη ή αρκετά μεγάλη εμπιστοσύνη στους επιστήμονες ότι ενεργούν προς το συμφέρον του κοινού”, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Pew Research, περίπου το 48% “λέει ότι θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εδραίωση έγκυρων επιστημονικών γεγονότων και να μείνουν έξω από τις δημόσιες πολιτικές συζητήσεις”.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί συγχέουν την επιστήμη με την πολιτική άποψη. Πώς έχει επηρεάσει αυτή η δυσπιστία την κοινωνία; “Η χάραξη πολιτικής είναι μια πολύ πιο θολή υπόθεση από την επιστήμη: Είναι μια υποκειμενική πρακτική που απαιτεί τη στάθμιση ανταγωνιστικών γεγονότων και την ιεράρχηση ορισμένων παραγόντων έναντι άλλων”, δηλώνουν οι επιστήμονες. Αυτό αφήνει ορισμένους ανθρώπους να αισθάνονται ότι οι ανησυχίες τους δεν λαμβάνονται υπόψη.
“Το ιατρικό κατεστημένο συχνά απορρίπτει τον σκεπτικισμό για τα εμβόλια και τις θεραπείες ως παράλογο φόβο”, σχολιάζουν οι αναλυτές. Αλλά “μερικές φορές μπορεί να είναι λογικό να εμπιστεύεστε τους φίλους και τους γείτονές σας αντί για τους απόμακρους ειδικούς.” Η στροφή σε διαφορετικές πηγές έφερε νέες ιδέες που δεν υποστηρίζονται. “Η μεγαλύτερη πηγή παραπληροφόρησης, όμως, ήταν το ευρύ κοινό, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να αποτελούν βασικό εργαλείο για τη διάδοση των απόψεών τους”, δήλωσε στο Science Business ο Πολωνός καθηγητής Dariusz Jemielniak, ο οποίος ηγείται ενός προγράμματος για τον σκεπτικισμό σχετικά με τα εμβόλια. “Υπάρχουν καλές έρευνες που δείχνουν ότι τα αντιδραστικά κινήματα, η δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη και γενικά η αντικαθεστωτική σκέψη βρίσκονται σε άνοδο, και αυτό συμπίπτει με την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την ανάμειξη αυταρχικών καθεστώτων.”
Αυτό επέτρεψε την άνοδο προσωπικοτήτων όπως ο υποψήφιος του Τραμπ για το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών, Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ. “Η υγεία αποτελούσε κεντρικό στοιχείο της προεδρικής υποψηφιότητας του Κένεντι, την οποία ανέστειλε το καλοκαίρι. Εκείνη την εποχή, τα βασικά του θέματα περιλάμβαναν τη μείωση της επιρροής των φαρμακευτικών εταιρειών στις κυβερνητικές υπηρεσίες, την καταπολέμηση των χρόνιων προβλημάτων υγείας των παιδιών και τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων”, ανέφερε το NBC News. “Κατά την προώθηση αυτών των σκοπών, πρόβαλε ένα μείγμα ιδεών – μερικές υποστηριζόμενες από την επιστήμη, άλλες που έχουν διαψευστεί πολλές φορές”.
2024: το έτος όπου η επιστήμη έχασε την εμπιστοσύνη των πολιτών
