2024/12/18 at 9:26 ΜΜ 18/12/2024 newsroomΗ επιστημονική απάτη γίνεται όλο και μεγαλύτερο ζήτημα. Χιλιάδες ψεύτικες
επιστημονικές εργασίες έχουν κατακλύσει περιοδικά και στη συνέχεια χρειάστηκε να
αποσυρθούν. Μεγάλο μέρος αυτού είναι έργο των εταιρειών παραγωγής κειμένων, οι
οποίες υποβάλλουν άρθρα σε περιοδικά έναντι αμοιβής. Η επιστημονική απάτη και η
πλαστή επιστήμη μειώνουν τη νομιμότητα των περιοδικών με κριτές και μπορούν να
διαδώσουν την παραπληροφόρηση στη δημόσια σφαίρα.
Πραγματικά περιοδικά, ψεύτικη επιστήμη
Τα επιστημονικά περιοδικά αποτελούν συνήθως πηγή αξιόπιστων ερευνών και
πληροφοριών, αλλά πρόσφατα δημοσιεύθηκαν σε αυτά χιλιάδες δόλιες εργασίες που
χρειάστηκε να αποσυρθούν. “Το ποσοστό των εργασιών που δημοσιεύονται σε κάθε
δεδομένο έτος και οι οποίες συνεχίζουν να αποσύρονται – έχει υπερτριπλασιαστεί την
τελευταία δεκαετία”, αναφέρει το Nature. “Το 2022, ξεπέρασε το 0,2%”. Η Wiley, μια
εκδοτική εταιρεία ηλικίας άνω των 200 ετών, έχει αποσύρει περισσότερες από 11.300
ερευνητικές εργασίες και έχει κλείσει τέσσερα περιοδικά τα τελευταία δύο χρόνια. Η
εταιρεία ανακοίνωσε επίσης ότι θα κλείσει άλλα 19.
Αρκετές άλλες εκδοτικές εταιρείες
υποχρεώθηκαν να λάβουν παρόμοια μέτρα. “Παρόλο που αυτή η μεγάλης κλίμακας
απάτη αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό των υποβολών σε περιοδικά, απειλεί τη
νομιμότητα της ακαδημαϊκής εκδοτικής βιομηχανίας των σχεδόν 30 δισεκατομμυρίων
δολαρίων και την αξιοπιστία της επιστήμης στο σύνολό της”, αναφέρει η Wall Street
Journal.
Οι ψεθδεπίγραφες επιστημονικές εργασίες είναι ως επί το πλείστον έργο των paper
mills, “επιχειρήσεων ή ατόμων που, έναντι αμοιβής, θα καταχωρήσουν έναν
επιστήμονα ως συγγραφέα μιας ολικά ή μερικά κατασκευασμένης εργασίας”, ανέφερε
η Journal. Υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι τις εργασίες και συνήθως αποφεύγουν “τα
πιο έγκριτα περιοδικά προς όφελος εκδόσεων όπως οι έκτακτες ειδικές εκδόσεις που
μπορεί να μην υποβάλλονται σε τόσο ενδελεχή έλεγχο και όπου έχουν περισσότερες
πιθανότητες να δημοσιεύσουν ψεύτικες εργασίες”.
Πολλοί ερευνητές και επιστήμονες
αισθάνονται πιεσμένοι να δημοσιεύουν σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές
προκειμένου να ενισχύσουν την καριέρα τους ή να κερδίσουν προαγωγές. “Τα
προϊόντα του χαρτογιακά αποτελούν πρόβλημα ακόμη και αν κανείς δεν τα διαβάζει,
επειδή συγκεντρώνονται μαζί με άλλα σε άρθρα ανασκόπησης και ξεπλένονται στην
κυρίαρχη βιβλιογραφία”, δήλωσε στο Nature ο David Bimler, ένας ερευνητής-
διερευνητής που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Smut Clyde. Χαρτοποιεία έχουν βρεθεί
σε διάφορες χώρες, όπως η Ρωσία, το Ιράν, η Λετονία, η Κίνα και η Ινδία.
Απώλεια ακεραιότητας
Τα πλαστά επιστημονικά άρθρα μπορεί να έχουν μεγάλες επιπτώσεις. “Τα προϊόντα
των χαρτοβιομηχανιών συχνά μοιάζουν με κανονικά άρθρα, αλλά βασίζονται σε
πρότυπα στα οποία τα ονόματα γονιδίων ή ασθενειών τοποθετούνται τυχαία ανάμεσα
σε φανταστικούς πίνακες και αριθμούς”, αναφέρει ο Guardian. “Είναι ανησυχητικό ότι
αυτά τα άρθρα μπορούν στη συνέχεια να ενσωματωθούν σε μεγάλες βάσεις
δεδομένων που χρησιμοποιούνται από όσους εργάζονται για την ανακάλυψη
φαρμάκων”. Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα ήταν το φάρμακο
ιβερμεκτίνη που θεωρήθηκε κατάλληλη θεραπεία για το Covid-19, παρά το γεγονός
ότι οι μελέτες περιείχαν σε μεγάλο βαθμό στοιχεία απάτης.
“Η κατάσταση έχει γίνει τρομακτική”, δήλωσε στον Guardian η καθηγήτρια του
Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντόροθι Μπίσοπ. “Το επίπεδο δημοσίευσης δόλιων
εγγράφων δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην επιστήμη. Σε πολλούς τομείς,
καθίσταται δύσκολο να οικοδομήσουμε μια σωρευτική προσέγγιση σε ένα θέμα,
επειδή δεν έχουμε μια σταθερή βάση αξιόπιστων ευρημάτων”. Πολλοί κατηγορούν τα
ίδια τα περιοδικά ότι δεν ελέγχουν διεξοδικά τις εργασίες που δημοσιεύονται. “Οι
συντάκτες δεν εκπληρώνουν σωστά τους ρόλους τους και οι κριτές δεν κάνουν τη
δουλειά τους. Και ορισμένοι πληρώνονται με μεγάλα χρηματικά ποσά”, δήλωσε η
καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αμπερντίν Άλισον Αβενελ.
Ορισμένα περιοδικά έχουν δημιουργήσει πιο αυστηρά πρότυπα για τη δημοσίευση
και έχουν επίσης αυξήσει την επιτήρηση για τον εντοπισμό δόλιων εγγράφων. Τα
καλά νέα είναι ότι πολλές ψεύτικες επιστημονικές εργασίες έχουν αποκαλυπτικά
σημάδια, όπως ασυνήθιστη διατύπωση για να αποφευχθεί η λογοκλοπή και
παραπομπές που παρατίθενται και είναι άσχετες με το θέμα της εργασίας. Ωστόσο, η
πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να βάλει εμπόδια στην πρόοδο. “Η
γεννητική τεχνητή νοημοσύνη μόλις έδωσε [στους μύλους των χαρτιών] ένα τυχερό
λαχείο”, δήλωσε στο Journal ο Κιμ Ήγκλετον, επικεφαλής του τμήματος στην IOP
Publishing. “Μπορούν να το κάνουν πραγματικά φτηνά, σε κλίμακα, και οι μέθοδοι
ανίχνευσης δεν είναι εκεί που πρέπει να είναι. Μπορώ να δω ότι αυτή η πρόκληση θα
αυξηθεί”.